به گزارش آستان، ریموند روان شناس آمریکایی می گوید: خلاقیت قابلیتی است که در همگان وجود دارد اما نیازمند پرورش و تقویت است. خلاقیت عبارت است از توانایی دیدن چیزها به شیوه های جدید، شکستن مرزها و فراتر رفتن از چارچوب ها، فکرکردن به شیوه ای متفاوت، ابداع و اختراع چیزهای جدید، استفاده از چیزهای نامربوط و تبدیل آن به شکل‌های جدید.
همچنین خلاقیت به معنای ابداع، نوآوری، ابتکار و آفرینندگی در تمام فعالیت های آدمی است. برای رشد و پرورش خلاقیت، بهترین زمان، سنین کودکی است. از آنجایی که محیط خانه نقش بسیار مهمی در رشد و پرورش کودکان دارد و اساساً پرورش خلاقیت در بستر خانواده صورت می گیرد، لذا والدین میتوانند با شناخت کامل کودک و خصوصیت مراحل رشد و تربیت آنها و به کاربستن به موقع توصیه ها، قبل از آنکه کودکان به محیط رسمی مدرسه پای بگذارند، خلاقیت کودکان خود را پرورش دهند.
خلاقیت در کودکان از روش های مختلفی پرورش می یابد. قصه صوتی کودکانه گویی یکی از بهترین روش های آموزش کودکان خردسال است که لذت بردن از قصه و کتاب را به آنها می شناساند و به آنان فرصت کسب مهارت های اجتماعی، حل مسأله، گوش دادن فعال، تمرکز، تقویت مهارت های کلامی و پرورش خلاقیت را عرضه می کند.
افلاطون اشاره می کند که «پرورشی که روح کودکان از طریق قصه کسب می کند، بسیار بیشتر از تربیتی است که جسم آنها از طریق ورزش کردن کسب می کند.» از طریق قصه گویی می توان تغییرات زیادی در زمینه یادگیری، سوادآموزی و خلاقیت کودکان ایجاد کرد روانشناسان معتقدند کودکان از ۵سالگی به داستان و قصه علاقمند می شوند. البته قصه‌گویی خلاق مستم یک ارتباط دوجانبه و متقابل بین قصه‌گو و شنونده است. قصه‌گو با نقل شفاهی یک داستان، برای شنوندگان خود، امکان تصویرسازی ذهنی را فراهم می‌سازد.
همچنان که کودک قصه را می‌شنود و صحنه‌ها، عمل داستان و شخصیت‌های آن را خلق می‌کند، توانایی تجسم و خیالبافی که مبنای تصور خلاق است، در وجود او شکوفا میشود. از میان داستان‌ها به ویژه داستان‌های تخیلی یا علمی ـ تخیلی میتوانند در فعال کردن قدرت تخیل و ایجاد روح نوجویی و حس کنجکاوی، ابزاری مناسب باشند. استفاده هوشمندانه از داستان تخیلی، نه تنها حس آینده کودکان را غنی می‌سازد، بلکه جانی تازه به تخیل آنها می‌بخشد و توانایی کنترل و تسلط به تغییرات را در آنها بالا می‌برد.
روش های متعددی برای تشویق کودکان به فعالیت خلاق، از طریق داستان و قصه گویی وجود دارد. روش هایی مانند نقل قصه های بدون پایان و تشویق کودکان به تکمیل آنها، نقل قصه های بدون عنوان و تقاضا از کودکان برای انتخاب عنوان، شرکت دادن کودکان در نمایش های خلاق برای ساختن داستان، تصویرگری و نقاشی بر اساس داستان.
بر اساس گزارش آستان،الکس اسبورن که از صاحب‌نظران در زمینه خلاقیت و مؤسس بنیاد آموزش خلاقیت است، می‌گوید: «برای به دست آوردن حداکثر تمرین خلاقیت از داستان‌های کوتاه، باید بکوشیم که با خواندن قسمت اول داستان و فکر کردن درباره قسمت آخر و نوشتن داستان متفاوت از داستان اصلی، اثری بهتر از آن خلق کنیم.» همچنین پیشنهاد میشود که قسمتی از یک داستان کوتاه که کودکان با آن آشنایی ندارند، خوانده شود و پس از اینکه شخصیتی در داستان معرفی شد یا حادثه‌ای رخ داد، از آنها خواسته شود مسائلی را که احتمالاً در پاراگراف بعدی به وقوع خواهد پیوست، پیشگویی کنند. پس از اجرای این تمرین، کودکان باید در گروه‌های کوچک‌تر، به اظهارنظر در مورد نحوه پایان یافتن داستان بپردازند.
ای پال تورنس نیز که از محققان برجسته در زمینه خلاقیت است، توصیه می‌کند که پس از نقل داستان، از کودکان بخواهید اصل مطلب را به شکل یک تصویر، یک شعر یا شعار، یک تم یا علامت انتزاعی خلاصه کنند. روش دیگر، تشویق کودکان برای یافتن راه‌حل‌های ظریف برای مسئله یا گره اصلی یک داستان است. روش دیگری مرسوم به «تور جادویی» نیز توسط تورنس به کار رفته است. در این روش، او تکه تورهای نایلونی در اختیار کودکان گذاشته و از آنها می خواست خودشان را در قالب هر کس یا هر چیزی که دوست دارند، تجسم و نقش آن را بازی کنند. سپس، تمام گروه، با توجه به نقش‌هایی که هنرپیشگان برای تور جادویی انتخاب کرده‌اند، داستانی را خلق می‌کنند .
بسیاری از صاحب‌نظران و مربیان هنر نیز نقاشی همراه با قصه‌گویی را توصیه می‌کنند. جان لینکستر می‌گوید: «من برای تشویق دانش‌آموزان جوان، بالغ و بزرگسال به انجام انواع کارهای هنری خلاق، از داستان‌ها استفاده کرده‌ام. داستان گفتن نوعی سرگرمی است ولی رسم داستان همزمان با آنچه گفته میشود، هیجان‌انگیزتر است .دستور آن به شرح زیر است: ١. تمام مدتی که داستان‌گفته میشود، آن را رسم کنید. ٢. با یک یا چند وسیله یا مواد ترسیمی رسم کنید. ٣. تا پایان داستان، کار رسم کردن را ادامه دهید.» روش دیگر، درست کردن مواد خواندنی با استفاده از حرف‌های کودک است. به این ترتیب که مربی داستان‌هایی را که کودک می‌گوید، با جملات خودش، در همان موقع، روی ورقه‌هایی می‌نویسد و برای او می‌خواند. در این روش توصیه میشود که بگذارند بچه‌ها آزادانه و بدون ترس و فشار صحبت کنند، زیرا این عوامل، بازدارنده خلاقیت است .
تمام روش هایی که برای قصه‌گویی خلاق بیان شد، به راحتی در خانه و مدرسه قابل اجرا است. نکته مهم آن است که در حین انجام این فعالیت‌ها، از انتقاد و ارزیابی کودکان پرهیز کنید و آنها را به رقابت وادار نکنید. لازم است که به ایده‌های نو و ابتکاری که توسط آنان ارائه میشود، بها داده شود و داستان‌ها متناسب با سن آنها انتخاب شود.
درباره این سایت